Page 95 - Gemi Makineleri Siber Kitap

Makinelerin kullanımındaki ekonomi ve emniyetin sağlanması tüm yükü taşıyan halat ve
bağlantılarının periyodik muayene ve bakımını gerektirir. Aşınma, yorulma, korozyon,
bükülme ve yanlış halat bağlama gibi faktörler çelik tel halatın kullanılabilir ömrünü etkiler.

3.1.3 IRGATLAR

Gemilerde, demirleme ve yükleme işlerinde kullanılan, bir yükü çekme, kaldırma ve mayna
eden Makinelere ırgat denir. İkinci Dünya Savaşı’ndan önce pistonlu buhar Makineleri
tarafından çalıştırılırdı. Daha sonra elektrik motoru ve onu da hidrolik motorlar izledi.

Irgat; geminin demirini denize funda etmek, tekrar gemiye almak ve halat manevraları
yapmak için baş üstünde bulunan Makinedir. Gemilerde köprü üstü, Makine dairesi, dümen,
pervane gibi en önemli yerler ve elemanlardan sonra muhakkak "ırgat" ya da "demir ırgatı"
denilen Makine gelir. Demir ırgatlı gemilerin demir yerinde, demirledikleri yerlerde
tutunabilmeleri, durabilmeleri için demirlerin denize atılmalarında ve sonra gemiye
alınmalarında kullanılır. Demir ırgatı ayrıca "fener" ya da "palamar babaları" denilen kısımları
ile de baş tarafta halat alma verme işlemlerini de yapar.

Baş üstünde bulunan loçaların (delikler) ikisinden gelen zincirler ırgatın "kavelata”sından
geçerek zincirliğe iner. Zincirin girdiği bu yere "güverte loçası" ya da "zincir manikası" denir.
Zincir burada zincirliğe iner. Irgatın akış hareketi "kastanyola" denilen fren tertibatı ile
sağlanır. Kastanyola boşaltıldığı zaman kavelata da boşta ise zincir demirin ağırlığı ile hızla
denize akar. Bu akışı yavaşlatmak isteyince kastanyola sıkılarak akış durumu ayarlanır.
Irgatın her iki ucunda bulunan ve "fener" ya da "palamar babaları" denilen tamburların
hareketi ile halatların içeri ya da boşunun alınması sağlanır. Bu hareketi sağlayabilmek için
"kavelata" Makineden ayrılır ırgat Makinesi yalnız "palamar babalarına hareket sağlar. Irgat
hareketini, elektrik, hidrolik, motor, stim gibi güç kaynaklarından alarak çalışır. Hızlı ya da
yavaş çalıştırmak için ayarları vardır. Irgat ancak kullanmasını bilenler tarafından
kullanılmalıdır. Kural olarak ırgat daima güverte lostromosu tarafından kullanılır. Ancak
güverte lostromosunun yokluğunda ırgatı diğer gemi adamları (usta gemiciler) da
kullanabilmelidir. Irgat ile zincirin (demir zinciri), halatın gemiye alınmasına "vira etmek"
denir. Demir zinciri ya da halat, ırgat ile dışarı verilirse ırgatın bu çalışmasına "hayboci" denir.
Irgat her zaman çok iyi çalışır durumda olmalıdır. Bakımı ve tutumu güverte personeli ile
birlikte makine personeli tarafından yapılır.

Irgatlar kullanım amacına göre ikiye ayrılır:

1- Halat ırgatı : Genelde kıç üstünde halat almak- vermek için kullanılır.

2- Demir Irgatı

© 2018 Digital Galaxy Back to Index 94